6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile marka iptali yetkisi, mahkemelerden Türk Patent ve Marka Kurumu’na (“Kurum”) devredilmiştir. 15 Mart 2025 tarihinde yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile birlikte, markaların idari iptal işlemleri Kurum tarafından uygulanmaya başlanmıştır.
Marka iptallerinde idari bir yol öngörülmesinin temel amacı; tescilli markaların iptaline ilişkin sürecin, uzun ve ekonomik açıdan maliyetli yargı yolları yerine, daha hızlı ve düşük maliyetli bir yöntemle yürütülmesini sağlamaktır.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 26. maddesi kapsamında, markanın iptali Kurum nezdinde dört farklı gerekçeye dayalı olarak talep edilebilmektedir.
1. Kullanmama nedeniyle iptal: Tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklı bir sebep olmadan tescil edildiği mal veya hizmetler bakımından marka sahibi tarafından Türkiye’de ciddi biçimde kullanılmayan ya da kullanımına beş yıl kesintisiz ara verilen markanın iptaline karar verilir.
2. Markanın jenerik hale gelmesi nedeniyle iptal: Marka sahibinin fiillerinin veya gerekli önlemleri almamasının sonucu olarak markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetler için yaygın bir ad hâline gelmesi durumunda markanın iptaline karar verilir.
3. Kullanımın yanıltıcı hale gelmesi nedeniyle iptal: Marka sahibi tarafından veya marka sahibinin izniyle gerçekleştirilen kullanım sonucunda markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetlerin özellikle niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı konusunda halkı yanıltması hâlinde markanın iptaline karar verilir.
4. Aykırı kullanımın düzeltilmemesi nedeniyle iptal: Marka sahibinin, garanti markası veya ortak markanın devamlılık arz eder biçimde teknik şartnameye aykırı olarak kullanılmasını engellemek için gerekli önlemleri almaması sebebiyle ilgili kişilerin, Cumhuriyet savcısının veya ilgili kamu kurum ve kuruluşunun başvurusu üzerine tanınan süre içinde söz konusu aykırı kullanımın düzeltilmemesi hâlinde markanın iptaline karar verilir.
Tescilli bir markanın iptali talebi, ilgili kişiler tarafından Kurum’a yapılmalı ve talepte iptal gerekçesine açıkça yer verilmelidir. Her iptal talebi yalnızca tek bir tescilli markaya yönelik olarak sunulabilmektedir. Ayrıca, iptali talep edilen markanın kapsamındaki benzer mal veya hizmetler yönünden iptal kararı verilememektedir.
Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’e göre markaların idari iptal prosedürleri iki aşamalı bir sistemden oluşmaktadır. İlk aşama, şekli inceleme sürecidir. Bu aşamada, iptali talep edilen markanın talep tarihinde tescilli olmaması, marka hakkının sona ermiş olması veya kullanmama nedeniyle iptal talebinde markanın henüz beş yılı doldurmamış olması hâlinde, Kurum iptal talebini şekli nedenlerle reddetmektedir.
Şekli inceleme sürecinin ardından, esasa ilişkin incelemeye geçilmektedir. Esasa ilişkin incelemede, kullanmama nedeniyle iptallerde ispat yükümlülüğü marka sahibine aittir. Diğer iptal gerekçelerinde ise, iptal talebini ileri süren taraf, söz konusu sebebin ispatını sağlamakla yükümlüdür.
Yapılan incelemeler sonrasında, Kurum’un kararına karşı iki aylık süre içinde Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’na başvurulabilmektedir. Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından yapılan inceleme sonrasında ise, Kurul’un nihai kararlarına karşı yine iki aylık süre içinde Ankara Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri’ne başvurularak yargı yoluna gidilebilmektedir.
Yönetmelik uyarınca, markaların idari iptal sürecinde iptal ücretleri iki ayrı kalemden oluşmaktadır: Kurum ücreti ve emanet hesabında tutulacak ücret. Emanet hesabında tutulacak ücret, iptal talebinin reddedilmesi halinde, talep üzerine iptali istenen markanın sahibine ödenmektedir. İptal talebinin kabul edilmesi durumunda ise bu ücret, iptal talebinde bulunan kişiye iade edilmektedir.
27 Mart 2025 itibarıyla marka iptali için öngörülen ücret; Kurum ücreti 28.150 TL ve emanet hesabında tutulacak ücret 23.458 TL olmak üzere, toplamda 51.608 TL’dir. Öte yandan, European Union Intellectual Property Office (EUIPO) nezdinde marka iptal talep ücreti ise 630 Euro’dur.
Stj. Av. Sıla Deniz İÇLİ
TARLAN AVUKATLIK BÜROSU
AV. AYLİN TARLAN
Tarlan Avukatlık Bürosu Bloğu 