DERNEKLER HUKUKUNDA GÜNCEL GELİŞMELER

Dernekler hukukunda geçtiğimiz aylarda covid-19 virüsünün etkilerinin azaltılması amacıyla derneklerin beyanname yükümlülüğüne ve genel kurul işlemlerine ilişkin olarak bazı kolaylıklar sağlanmıştır. Bunun yanında derneklerin bildirim yükümlülüğüne, elektronik ortamda gerçekleştirilebilecek işlemlere ve Veri Sorumluları Sicili Bilgi Sistemi’ne (“VERBİS”) kayıt yükümlülüğüne ilişkin olarak mevzuat değişiklikleri yapılmıştır.

COVID-19 VİRÜSÜNÜN ETKİLERİNİN AZALTILMASINA YÖNELİK TEDBİRLER

Tüm dünyada etkisini gösteren ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen covid-19 virüsünün etkilerini hızlı bir şekilde göstermesi sebebiyle birçok alanda tedbirlerin alınması zorunluluğu hasıl olmuştur. Dernekler hukuku da bu alanlardan biridir.

İlk olarak, İç İşleri Bakanlığı’nın 16.03.2020 tarihli genelgesiyle sivil toplum kuruluşlarının (dernek, vakıf) genel kurulları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının eğitimler dâhil insanları toplu olarak bir araya getiren her türlü toplantı ve faaliyetleri icra-i zorunluluk gerektiren yönetim faaliyetleri hariç olmak üzere geçici olarak ertelenmiştir.

Dernekler, Türk Medeni Kanunu gereği tüzüklerinde daha az bir süre öngörülmedikçe 3 yılda bir olağan genel kurullarını yapmak zorundadır. Genelge ile olağan genel kurulları pandemi sürecine denk gelen derneklerin olağan genel kurullarını erteleyebilmesi ve bulaş riskinin azaltılması amaçlanmıştır.

İkinci olarak, İç İşleri Bakanlığı’nın 03.04.2020 tarihli genelgesi ile Dernekler Kanunu gereği nisan ayı sonuna kadar verilmesi gereken dernek beyannameleri ile diğer bildirimlerin verilme süreleri 01.08.2020 tarihine kadar uzatılmıştır.

Ancak normlar hiyerarşisi gereği kanun hükmüyle düzenlenen genel kurul, bildirim ve beyanname yükümlülüklerinin bakanlık genelgesiyle ertelenmesi uygulamada birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Hızlı karar alınması gereken bir süreç içerisinden geçtiğimiz için tereddütlerin yaşanmaması ve bir an önce aksiyon alınması amacıyla Bakanlık genelgesiyle bu ertelemeler yapılmış olsa da 17 Nisan 2020 tarihinde yürürlüğe giren kanunla usuli yol izlenerek mevzuat değişiklikleri yapılmıştır.

17.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID 19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantılarının 31/7/2020 tarihine kadar erteleneceği düzenlenmiştir. Buna ek olarak, İç İşleri Bakanlığı bu süreyi 3 aya kadar uzatmaya yetkili kılınmıştır. Kanun hükmü gereği ertelenen genel kurul toplantıları, ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak ve mevcut organların görev, yetki ve sorumlulukları erteleme süresi sonrasında yapılacak ilk genel kurula kadar devam edecektir. Bu hükmün yürürlük tarihi ise aynı kanunun 17. maddesine göre 10.03.2020 olarak belirlenmiştir.

DERNEKLER KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

26 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 21, 22, 23 ve 24. maddeleri ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun (“Kanun”) bazı maddelerinde önemli değişiklikler yapmıştır.

Yapılan değişiklikler;

Dernekler, yapılan kanun değişikliğinden önce genel kurullarını izleyen otuz gün içinde dernek organlarına seçilenlerin listesini genel kurul sonuç bildirimi ile birlikte mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüydü. Dernekler Kanunu’nda yapılan değişiklikle derneklerin genel kurul sonuç bildirimininin derneğin merkezinin bulunduğu dernekler birimine yapılacağı düzenlenmiştir.
Getirilen yeni düzenlemeyle dernekler, üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını kabul edilme ve sona erme tarihinden itibaren kırk beş gün içinde merkezinin bulunduğu dernekler birimine bildirmekle yükümlü kılınmıştır. Kanun değişikliği ile getirilen üye değişiklikleri bildirimi de genel kurul sonuç bildirimi ile aynı usulde gerçekleşecektir.
Kanuna eklenen Geçici Madde-1 ile derneklerin, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih olan 26.03.2020 tarihinden itibaren altı ay içinde, dernek üyeliği devam eden kişilerin ad, soyad, doğum tarihi ve kimlik numarası bilgilerini, dernek merkezinin bulunduğu dernekler birimine bildirmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Yukarıda detaylı olarak açıklanan bildirim yükümlülüklerine uyulmaması halinde ise dernek yöneticilerine, 500,00.-TL idari para cezası verilecektir.
Kanuna eklenen Ek Madde-2 ile derneklerle ilgili her türlü kayıt ile iş ve işlemin elektronik ortamda da yapılabileceği düzenlenmiştir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ise İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir. Kanuna eklenen bu madde ile birlikte, uygulamada bilfiil derneklerin birçok işlemini gerçekleştirebildiği elektronik ortam olan Dernek Bilgi Sistemi (“DERBİS”) Dernekler Kanunu’ndaki yerini almıştır. Konu hakkında henüz yayınlanan bir yönetmelik olmamakla birlikte Sivil Toplumla ilişkiler Genel Müdürlüğü tarafından 09.06.2020 tarihinde yapılan duyuru ile dernek üyeliğine ilişkin sorgu yapılmasının ve dernek üyeliğinden istifa edilmesinin E-Devlet üzerinden yapılabileceği duyurulmuştur. Yapılan duyuruda ayrıca dernek üyeliği başvuru işlemlerinin de E-Devlet üzerinden yapılabilmesi için çalışmaların yürütüldüğü belirtilmiştir. Kanun değişikliği uyarınca dernek genel kurullarının da elektronik ortamda yapılmasına olanak tanınıp tanınmayacağı ise merak konusudur.

VERBİS KAYIT YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER

07.05.2020 tarihinde Kişisel Verileri Koruma Kurumu’nun (“Kurum”) sitesinde yayınlanan “Veri Sorumluları Siciline Kayıt Yükümlülüğünden İstisna Tutulacak Veri Sorumluları” ile ilgili Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 22/04/2020 Tarihli ve 2020/315 Sayılı Kararı uyarınca derneklerin VERBİS kayıt yükümlülüğüne ilişkin olarak değişiklik yapılmıştır.

Yapılan bu değişiklik uyarınca yalnızca ilgili mevzuat ve amaçlarına uygun, faaliyet alanlarıyla sınırlı olmak üzere kişisel veri işleyen Türkiye’de yerleşik dernek, vakıf ve sendikalar VERBİS kayıt yükümlülüğünden istisna tutulmuştur. Kurul kararı uyarınca;

Yurtdışında yerleşik veri sorumlusu dernek, vakıf ve sendikalar ile
İlgili mevzuat ve amaçları dışında veri işleyen veri sorumlusu dernek, vakıf ve sendikaların

VERBİS’e kayıt yaptırması zorunlu tutulmuştur.

Anılan bu değişiklik 09.05.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

İLGİLİ BAĞLANTILAR;

Av. Sinem İLİKLİ

Bunu paylaş:

Like this:

Related

Leave a Reply Cancel reply