GİRİŞ:
Sosyal ağ sağlayıcı: Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. En büyük örneklerine TikTok, Instagram, Facebook, YouTube ve Twitter gösterilebilir.
-Sosyal ağ sağlayıcılarının, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (Kanun) ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu’nun Usul ve Esaslarını belirlediği kararı (Karar) uyarınca belirli yükümlülükleri bulunmaktadır:
1- TEMSİLCİ BELİRLENMESİ VE BİLDİRİLMESİ
A-Yurt Dışı Kaynaklı Sosyal Ağ Sağlayıcının Türkiye’den Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olduğu Durumlarda:
-Sosyal ağ sağlayıcılarının, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (Kurum), Erişim Sağlayıcıları Birliği, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesinin, kişiler tarafından kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılmasının ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilebilmesinin sağlanabilmesi için en az bir gerçek veya tüzel kişinin temsilci olarak belirlenmesi yükümlülüğü bulunmaktadır.
-Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşı olması, temsilcinin tüzel kişi olması halinde ise Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişilik kazanmış olması gerekmektedir.
-Temsilcinin kimlik ve iletişim bilgileri Kuruma verilmelidir. Ayrıca temsilcinin iletişim bilgileri (tebligata yarar adres, elektronik posta adresi, kayıtlı e-posta adresi) herkes tarafından kolayca ulaşılabilecek şekilde internet sitesinde yer almalıdır. Bilgi ve belgelerdeki değişiklikler derhal güncellenmelidir.
B-Yurt Dışı Kaynaklı Sosyal Ağ Sağlayıcının Türkiye’den Günlük Erişimi On Milyondan Fazla Olduğu Durumlarda:
Yukarıda belirtilmiş olan yükümlülüklere ek olarak:
-Türkiye’de belirlenmiş olan temsilci teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olmalıdır.
-Temsilcinin, tüzel kişi olabilmesi için Karar tarafından belirlenen şartlara uygun sermaye şirketi şeklinde kurulmuş olan bir şube olması gerekmektedir.
Temsilci bulundurma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde sırasıyla bildirimde bulunma, 10 milyon TL ve halen yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 milyon TL idari para cezası, reklam yasağı ve internet trafiği bant genişliğinin önce %50 oranında ve daha sonra %90 oranına kadar daraltılması yaptırımları uygulanır. Bu yaptırımlardan sonra yükümlülüğün yerine getirilmesi halinde verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilir ve diğer yaptırımlar sonlanır.
2-KİŞİLER TARAFINDAN YAPILAN BAŞVURULARA CEVAP VERİLMESİ
-Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının, içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesine yönelik yapılan başvuruları, başvurunun yapılmasından itibaren en geç kırk sekiz saat içinde olumlu veya gerekçesini göstermek kaydıyla olumsuz olarak cevaplandırma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde 5 milyon TL idari para cezası uygulanmaktadır.
-Cevap verme yükümlülüğüne ek olarak sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin Türkçe başvuru yapabilmesine olanak sağlamakla ve Türkçe yapılan başvurulara Türkçe cevap vermekle yükümlüdür.
3-RAPORLAMA YAPILMASI
-Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve kişiler tarafından yapılacak başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları altı aylık dönemlerle kuruma bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde 10 milyon TL idari para cezası uygulanmaktadır.
-Raporlama yükümlülüğüne ek olarak içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesine yönelik yapılan başvurulara istinaden hazırlanmış raporlar kişisel verilerden arındırılarak internet sitesinde yayımlanmalıdır.
4-REKLAM KÜTÜPHANESİ OLUŞTURULMASI
-Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının; reklamın içeriğinin, türünün, reklamı verenin, reklamın yayında kaldığı dönemin, reklamın hedef kitlesi ve hedef kitlesinin belirlenmesinde kullanılan parametrelerin ve reklamın ulaştığı kişi veya grup sayısının yer aldığı bir reklam kütüphanesi oluşturmak ve kişilerin kolayca ulaşabileceği şekilde internet sitesinde yer verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde 10 milyon TL idari para cezası uygulanmaktadır.
5-ADLİ MERCİLERE BİLGİ VERİLMESİ
-Çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliği ve ülke bütünlüğünü bozmak, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ve devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin talep üzerine sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi tarafından ilgili adli mercilere verilme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde yükümlülük yerine getirilene kadar internet trafiği bant genişliği %90 oranında daraltılabilmektedir.
6- VERİLERİN TÜRKİYE’DE BARINDIRILMASI
-Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
7-ÇOCUKLARA ÖZGÜ AYRIŞTIRILMIŞ HİZMET SUNULMASI
-Sosyal ağ sağlayıcının çocuk olduğu anlaşılabilen kullanıcılara sunulan içerik, reklam ve diğer hizmetlerde: çocuğun yaşını, üstün yararını, fiziksel, psikolojik ve duygusal gelişiminin korunmasını, çocuğa yönelik cinsel istismar ve ticari sömürü risklerinin önlenmesini, çocuğa ait kişisel verilerin korunmasında yüksek düzeyde gizlilik ayarları ile asgari düzeyde veri işlenmesinin sağlanması, sözleşme, kullanıcı ayarları ve veri politikaları gibi hususların çocuğun anlayabileceği şekilde sunulmasını dikkate alma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
8-KULLANICI HAKLARININ KORUNMASI
-Sosyal ağ sağlayıcının: kullanıcılara eşit ve tarafsız davranma, kullanıcılara önerilen içeriklere ilişkin tercihlerini güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırma seçeneği sunma, Türkiye’den erişen kullanıcılara önemli güvenlik ihlallerinin tespitinden itibaren en geç yetmiş iki saat içerisinde bu durum hakkında Kurumu ve kullanıcıları Türkçe olarak açık ve anlaşılır biçimde bilgilendirme, sunulmuş olan hizmetler bakımından kullanıcı haklarına etki eden güncellemelere kullanıcıların kolayca ulaşabilmesini sağlama, kullanıcılara öneriler sunulurken hangi parametrelerin kullanıldığının açık ve kolay ulaşılabilir şekilde internet sitesinde yer verme ve ele geçirilen veya başkasını taklit eden hesaplara yönelik Türkçe olarak anlaşılır bir dilde ve kolayca ulaşılabilecek bir şekilde başvuru mekanizması kurma ve başvuruları makul süre içerisinde sonuçlandırma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
9-BAŞVURU MEKANİZMASI KURULMASI
-Sosyal ağ sağlayıcının, başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için Kurumla iş birliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurma ve bu mekanizma ile ilgili Kuruma raporlama dönemlerine ilişkin bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
10- CAN VE MAL GÜVENLİĞİNİN KORUNMASI
-Sosyal ağ sağlayıcının, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
11-KURUMA BİLGİ VERİLMESİ
-Sosyal ağ sağlayıcının, kurumun talep ettiği kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dahil her türlü bilgi ve belgeyi talebin yapılmasından itibaren en geç üç ay içinde verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
12-KRİZ PLANI OLUŞTURULMASI
-Sosyal ağ sağlayıcının, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturma ve bu planı kuruma bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcının, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
13-İÇERİĞİN ÇIKARILMASI VE/VEYA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KARARININ UYGULANMAMASI
-Kanun kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu başkanı (Başkan) tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından Türkiye’de ikamet eden ve vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin söz konusu yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısına altı aya kadar reklam vermesi yasaklanabilir. Ek olarak yükümlülük yerine getirilene kadar internet trafiği bant genişliği önce %50 oranında daha sonra %90 oranına kadar daraltılabilir.
Yükümlülüğün yerine getirilmesiyle sadece internet trafiği bant genişliğinin daraltılması yaptırımı sona erer.
SON OLARAK:
-Bir yıl içerisinde birden fazla kez idari para cezalarını yasal sürelerinde ödemeyen sosyal ağ sağlayıcılarına idari para cezalarını ödeyene ve kuruma bildirene kadar altı aya kadar reklam yasağı yaptırımı getirilebilir.
-Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin bildiriminden itibaren yirmi dört saat geçmesine rağmen içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmininden sorumludur.
Stj. Av. Cemre Zeynep EROĞUZ
TARLAN AVUKATLIK BÜROSU
AV. AYLİN TARLAN
Tarlan Avukatlık Bürosu Bloğu 