Sosyal medya üzerinden kazanç sağlamanın günümüzde oldukça yaygınlaşması nedeniyle bu alanda düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktaydı. Bu doğrultuda Reklam Kurulu tarafından alınan 04.05.2021 tarihli ve 2021/2 numaralı ilke kararı ile hazırlanan “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” (“Kılavuz”), 5 Mayıs 2021 tarihinde Ticaret Bakanlığı internet adresinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kılavuzda genel olarak sosyal medya ve sosyal medya etkileyicisi tanımları ile bu kişiler tarafından yürütülecek ticari reklam ve uygulamalara ilişkin yol gösterici kuralların düzenlenmesi amaçlanmıştır.
Kılavuzda Sosyal Medya Etkileyicileri “sosyal medya hesabından kendisine ya da reklam verene ait bir malın, hizmetin satışını veya kiralanmasını sağlayan, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek, ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişiler” olarak düzenlenmiştir. Sosyal Medya Etkileyicisi aracılığıyla yapılan reklamların, açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunludur. Sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaklanmıştır. Sosyal Medya Etkileyicileri reklam verenden maddi kazanç, ücretsiz veya indirimli mal/hizmet sağlıyor ise, bu paylaşımlarının “ticari reklam” olduğunu tüketici tarafından hemen görülebilecek şekilde açıkça belirtmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda;
- Youtube ve Instagram TV gibi video paylaşımı yapılan sosyal medya mecralarında yapılan yayınlarda tanıtımı yapılan ürünler hakkında tüketiciye “daha fazla oku” gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan, “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”,“Bu video, [reklam veren] ile ücretli işbirliğini içermektedir.”, “[Reklam veren]’in destekleri ile.”, “Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”, “Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.” açıklamalarından en az birine yer verilmek zorundadır. Podcast yayınlarında da yapılan reklamların yayının herhangi bir kısmında benzer ifadeye yer verilmesi gerekmektedir.
- Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında paylaşılan fotoğrafın ve/veya mesajın içinde ya da altında veya açıklamalarında reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte #Reklam, #Reklam/Tanıtım, #Sponsor, #İşbirliği, #Ortaklık, @[Reklam veren] ile işbirliği, @[Reklam veren] tarafından sağlandı,, @[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.” etiketlerinden veya açıklamalardan en az birine yer verilmek zorundadır. Snapchat ve Instagram hikâyeleri gibi içeriğin yalnızca kısa süreliğine görülebildiği reklamlarda, paylaşım süresince reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile birlikte fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında yapılan reklamlar bakımından da yukarıda belirtilen benzer ibarelerden en az biri bulundurulacaktır.
Sosyal Medya Etkileyicisinin yükümlülükleriyle ilgili diğer düzenlemelere göre; Sosyal Medya Etkileyicisi henüz deneyimlemediği bir mal veya hizmete ilişkin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz, bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamaz, ayrıca doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz. Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda ise görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtmelidir.
Kılavuzda Sosyal Medya Etkileyicisine reklam veren kişiler bakımından da yükümlülükler düzenlenmiştir. Reklam Verenler Sosyal Medya Etkileyicilerini Kılavuz hakkında bilgilendirmek, ilgili mevzuata uymasını istemek, Sosyal Medya Etkileyicilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve yükümlülük ihlallerine karşı önlem almak ile yükümlüdür. Reklam Veren, Sosyal Medya Etkileyicilerinin kendi sorumluluğu olduğu gerekçesine dayanarak, yükümlülüklerinden kaçınamaz. Ancak, yükümlülüklere uygun hareket ettiğini ispatlaması durumunda, sosyal medya etkileyicilerinin kurallara uymasını sağlamak adına kendisinden makul olarak beklenebilecek en iyi çabayı gösterdiği kabul edilecektir. Reklam Verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, bu Kılavuz maddelerine uyum konusunda ayrı ayrı sorumludur.
Kılavuz düzenlemelerine aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar Kılavuzda belirtilmemekle birlikte, dayanak teşkil eden 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine aykırılık oluşturabilecek ve reklamların durdurulmasına veya idari para cezası uygulanmasına karar verilebilecektir.
Av. Dilara KARTALOĞLU KILIÇ
TARLAN-BAKSI AVUKATLIK BÜROSU
AV. AYLİN TARLAN- AV. DERYA BAKSI
Tarlan Avukatlık Bürosu Bloğu 